Pro vita, januari 2020
‘Le poids de mots, le choc des photos’ ging 40 jaar geleden de wereld in als het motto van het bekende tijdschrift Paris Match. Inderdaad: beelden kunnen een veel sterkere indruk op ons maken dan woorden. Wat dan zelfs met een film, waar beelden tot leven komen en een nog grotere indruk nalaten van de werkelijkheid? Als een toespraak de wereld kan veranderen, dan moeten afbeeldingen en een film ook deze kracht hebben. Om de harten van mensen te raken en hun mening over abortus te veranderen, zijn argumenten niet voldoende.
Velen zullen inderdaad antwoorden: ‘Ja, het is waar, zonder twijfel, maar…’ Er is altijd een ‘maar’. Niet zozeer een ‘maar’ als tegenargument, eerder een ‘maar’ van onontvankelijkheid, van: hier eindigt het. Het zijn woorden die botsen met andere woorden, zelfs als ze waardeloos zijn. En daarna wordt de bladzijde omgedraaid. Precies bij een beeld is dit moeilijker, en nog meer voor een film. En dé film die in staat is om iets in beweging te brengen is Unplanned, gebaseerd op het waargebeurde verhaal dat Abby Johnson zelf vertelt in haar autobiografisch boek. Deze jonge vrouw klom op tot de functie van directrice van een kliniek van Planned Parenthood, de machtige Amerikaanse organisatie die verantwoordelijk is voor meer dan 330.000 abortussen per jaar. Onder leiding van Abby Johnson werden in haar kliniek meer dan 20.000 ongeboren kinderen gedood. Dat zijn meer abortussen dan er in één jaar in heel België worden geregistreerd.
Tot de dag dat Abby geheel onverwacht zelf werd opgeroepen om een ingreep bij te staan. Met haar eigen ogen zag ze op de echografie het beeld van een klein mensje dat zich wanhopig wegtrok van dat vreemde instrument dat binnendrong in de moederschoot. Ze zag hoe dat instrument dat kleine mensje opzoog en onder haar blik werd vernietigd.
Na deze ervaring besefte ze dat ze eigenlijk helemaal niet wist wat een abortus was. Haar ideeën over ‘therapeutische procedures’ stortten in nu ze had gezien waar hij eigenlijk op neer kwam. Ze besloot haar job in dienst van de ‘handelaar des doods’ op te geven en koos ervoor om vanaf nu op staan voor de rechten van deze ongeboren kinderen die zelf niet in staat zijn zich te verdedigen. Ook wilde ze diegenen helpen die net als haar Planned Parenthood willen verlaten, eenmaal ze inzien dat in plaats van te helpen, deze organisatie vrouwen psychisch kwetst, hun schoot schendt en hun baby’s doodt.
En nu komt de vraag: hoe was dat toch mogelijk? Gedurende acht jaar kwam Abby Johnson in een abortuscentrum zonder echt te begrijpen wat er aan de hand was, totdat ze, toevallig, effectief moest meewerken aan een abortus. Wist ze het dan echt niet, begreep ze het dan echt niet? Het klinkt ongelooflijk, maar neen, ze begreep het niet.
De film laat haar zelf vertellen hoe het begon en hoe er mensen vroegen of dat ze echt zo naïef had kunnen zijn. Wist ze echt niet wat ze deed? ‘Neen,’ is het antwoord. ‘Ik wist het echt niet.’
Misschien zijn veel van onze tijdgenoten in deze situatie. Ze hebben voor zichzelf een idee omtrent abortus gevormd, een soort theoretische beschrijving over een steriele ‘medische handeling’ zonder verband met de werkelijkheid.
Dit doet denken aan het verschil dat een oude Chinese filosoof eens maakte tussen ‘gewone’ en ‘echte’ kennis. Hij gaf het volgende voorbeeld: een tijger valt een dorp aan, waarop alle inwoners door vrees worden overmand. Deze angst nu heeft voor de meeste mensen iets onbepaald: ze weten dat er een reden is om bang te zijn, maar ze begrijpen niet echt of volledig de werkelijkheid van het gevaar waarmee ze worden geconfronteerd. Alleen de dorpeling die ooit is aangevallen door een tijger en overleefde, weet precies waarover het gaat. Uit ervaring weet hij dat vallen tussen de klauwen van een tijger angstaanjagend is. Zijn angst komt niet van een gewone of theoretische kennis, maar uit een heel reële kennis van het beest en het gevaar dat het vertegenwoordigt.
Wie nu het verhaal hoort van Abby Johnson en de beelden ziet in de film van een abortus, kan overgaan van een ‘gewone’ kennis, die eigenlijk een gebrekkige kennis is, naar een ‘echte’ kennis, die in de diepte mensen kan veranderen. Niets kan nog hetzelfde zijn voor degene die met zijn eigen ogen de waarheid omtrent abortus heeft gezien: het is geen medische handeling zoals het verwijderen van een tumor, maar de moord op een kleine onschuldige mens die slechts vraagt om te leven.
In 2008 veranderde Paris Match zijn motto: ‘het leven is een waar verhaal’. Publicisten zijn scherpzinnige psychologen die zich zelden vergissen, omdat ze weten hoe ze hun publiek moeten raken. Dit nieuwe motto spreekt het eerste niet tegen; beide versterken elkaar eerder.
Ook voor ons is de weg van Abby Johnson, verteld in haar autobiografische boek en uitgedrukt in de beelden van de film, een waar verhaal: het vertelt ons over de realiteit van abortus, die voor onze ogen wordt gepleegd, die vaak niet echt weten wat ze doen, omdat het zo gemakkelijk is om weg te kijken. Omdat, zoals ik al zei, veel van onze tijdgenoten misschien als Abby Johnson zijn: ze begrijpen niet echt wat een abortus is. We wensen ze toe, zoals bij Abby gebeurde, dat ze uiteindelijk tot het besef komen dat voor de bescherming van vrouwen en gezinnen in nood, het doden van hun kind geen hulp is, maar dat ze in tegendeel moeten helpen om het kind te verwelkomen en lief te hebben.
Recente reacties